30,1045$% -0.01
32,7584€% -0.03
38,0444£% 0
1.962,95%-1,24
3.323,00%-0,32
1302035฿%1.00412
‘‘Tarih tekerrürden ibarettir’’ sözünün gerçekleştiği günlerden, aylardan ve yıllardan geçiyoruz. Dünya paylaşım sistemi yeniden güncellendiği dönemleri yaşıyoruz.
Bu dönüşümde sadece 2 şart var:
Birliği Olmayan Toplumların Söz Hakkı da Olmaz!
Aynı kaderi yaşamak istemeyen ve tarih sayfalarında yok olmak istemeyenler; inançları – fikirleri ne olursa olsun, birliklerini sağlayarak yok olmadan yaşayabilirler. Ya da son yüzyılda yaşadıkları kaderlerini daha kötü yaşarlar.
ABD de Trump’ın başkan seçilmesi, iyi okunursa ezenler için felaket, ezilenler için umut olacak gibi okunabilir.
Kendine has üstenci tavırları ve kurduğu kabine ‘‘Dediğim dedik Çaldığım düdük’’ özgüveniyle geliyor…
Kendim Kürt Yazar olarak tabi ki kendi coğrafyamla ilgili duygu ve düşüncelerimi ön planda tutarak değişen dünyada Kürdler nasıl bir tavır almalı ve nerde durmalı diye aklım yettiğince yazacağım.
Kürdistan coğrafyasında ilk paylaşım Kasr-ı Şirin (Kêsr-a Şêrîn) Anlaşmasıyla başladı. İlk paylaşımı açmadan geçeceğim.
İkinci paylaşım Fransız devrimiyle başladı, ilk olarak Fransızlar misyonerlerini Osmanlının içine dağıttı. Bu misyonerler Osmanlının toplumsal yapısını çözümledi. Fransızlar Osmanlının ancak Ulus devlet modeli benimsetildiğinde yıkılacağını çözdü.
İngiltere hayranı Mustafa Reşit paşa çok hızlı bir şekilde Osmanlı sisteminde yükseldi. Padişah 2. Mahmut (Namı diğer ‘‘Gavur Padişah’’) Bugünkü Cumhuriyetin temellerini Islahat Fermanıyla yayımlanmasında ve Padişah Abdülmecidin Tanzimat fermanının ilan edilmesinde büyük rol oynadı.
(Osmanlı tarihinde ulus devlet modeline geçişin başlamasını sağlayanların başında gelen Mustafa reşit paşa çok detaylı araştırılması gereken bir tarihi kişiliktir.)
Cumhuriyetin kuruluş aşamasının ilk tohumları atılırken; Kürdistan’da neler oldu!
Islahat fermanında ki Padişaha asker verme (Leşkerê Bejî) şartına karşı gelen, Zêrkanî (Zırkan) Kürd Emirliği beyliği durum değerlendirmesi yapıp Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşayla birlik olmak kararı aldı.
Emperyalistlerin Osmanlı eliyle Kürdistan’daki Emirlik ve Hükümet beyliklerini bölmek Kürdler de ulusal bilincin yayılmasını önlemek için yaptığı; Kürtler arası ayrılığı ve ileride Hamidiye alaylarının ardından günümüz koruculuk sistemine dönüşecek derebeylikleri sistemini Osmanlı devreye soktu. Derebeyliğini ilk kabul eden Cizre beyi , Kürdistan’ın ilk ve büyük derebeyi Bedirhan bey oldu!
(‘‘Osmanlı ordusunun ön saflardaki başıbozukların ardından derebeyi bedirhan beyin askerleri, Nizip’te Mısır valisi ve Zırkan Emirine karşı savaşa gitti. Osmanlının yenileceğine anlayınca savaş alanında geri çekilmiştir.’’)(Feldmareşal Moltke’nin Türkiye Mektupları’dan alıntı).
Mehmet ali paşa, Osmanlıya karşı başarılar alınca; oğlu İbrahim paşa kendince Kürtler üzerinde de tek hâkim ve kendine padişahlık payesiyle bakmasının ardından sadece İslam adına halifeye biat ettiğini belirten Zırkan Emiri kendi sınırlarını ve hükümet beyliğini korumak için İbrahim paşaya biat etmemiştir.
Kavalalı Mehmet Ali paşaya, İngiltere tarafsızlık sözü verdiği halde dönemin güçlü Avrupa ülkeleri ile birlikte Osmanlıya destek verip Mısır valisinin yenilgisini sağlamışlardır.
( Kürtlerin büyük yenilgisinden sonra; Bedirhan beyin çocukları ömrünü Kürt ulusal bilincine adamışsa da tarihlerinde büyük bir kara leke vardır.)
Mısır zaferinden sonra Kürdistan’da kalan son Kürd Emirliğini yıkmak için Payitaht tarafından Sivas valisi Mehmed Reşit paşa sınırsız yetkilerle görevlendirmiş. Harput’ta karargâh kurup Osmanlı yanlıları ve Ayanlarıyla toplantılar yapıp Zırkan Emirini saray muhafızları ve oğlu ile birlikte, Seyit Hasanda (eski Bismil) pusuya düşürerek katletmiş son Kürd Emirliği (Krallığı) olan Zêrkanî hanedanlığını içten desteklerle yıkmış. Diyarbakır’da bulunan dönemin şehzadesi tarafından Emirlik, derebeyliğine dönüştürülüp, Payitahtın Hazro (Xetaro) yazı kâtibi olan Recep beyi derebeyi olarak atamıştır (1846).
950 yılından 1846 yılına kadar inanç- ırk – dil farklılığı gözetmeden Kürd Emirliğinin yasası ADALET olarak yaklaşık 900 yıl yaşatan Zêrkanî (Zırkan) Özerk Kürd Emirliği içindeki hainler sayesinde yıkılmıştır…
Osmanlı hanedanlığı emperyalistler tarafından girdiği girdabı fark etmemiş, devşirmeler ve döneklerle ayakta kalınmayacağını çözememiştir.
Sadece sultan Abdülhamid anlamış lakin iş işten geçmiştir.
Avrupa ülkeleri Osmanlı hanedanlığı için tam anlamıyla tüm hücrelerine sızdıktan sonra zayıflamış Kürdistan topraklarını işgale başlamış.
Kürdler, Dağılmış ve moralsiz olmalarına rağmen topraklarının işgaline karşı kendi olanaklarıyla karşı gelmiş birçok yerde başarılı olmuş olsalar da; Ulusal birlik bilinçleri olmayınca yakın dönemde yaşadıkları ihanetleri tekrar yaşamışlar ve Kürdistan Kasr-ı Şirin anlaşmasından sonra ikinci ve en büyük bölünmeyi yaşamıştır.
Kürdistan Coğrafyası Osmanlı yıkıldıktan sonra Kürtlerin her halükarda inandıkları Amasya protokolüyle birlikte yaşam sözü verdikleri Türklerden destek alamayınca; Büyük Kuzey (Bakûr) kısmı Türkiye’de kalmak ile birlikte batısı (Rojava) ve güneyi (Başûr) tarihsiz kültürsüz sadece egemenlerin emrinde kurulan Irak ve Suriye devletçiklerine bölüştürülmüştür. Doğu (Rojhelat) kasrı şirin anlaşmasıyla acem parseklere çok önceden bırakılmış…
Gelelim yazımızın başına ‘‘Tarih Tekerrür ediyor’’
Kürtler Ne yapmalı nerde durmalı!
Kürtler; inançlarının, ideolojilerinin ve lehçelerinin ayrılıklarını kenara bırakıp Çorum-i Ekrad nerdedir? Sorusuyla başlayıp birliklerini oluşturmalı.
Trakyadaki Romandan, Mardindeki Dom’a ordan Toroslardaki Konar Göçer Türkmenlerden, Karadenizdeki Lazlara kadar birliliğini büyütmeli.
Ülke sınırlarını değiştirmeden, Kader birliği içinde diğer halklar ile Ortadoğu ve Kafkasya halklar evini inşâa etmeli.
Türklerle (Irkçı ve Devşirme olanlar hariç) bu bağlamda her alanda tartışmalıyız ve Amasya protokolünü güncelleyerek dillerimizle, renklerimizle kültürlerimizle yaşadığımız cennet coğrafyamızda Eşitlikçi Adalaetli Demokratik Halklar birliğini kurmalıyız.
İnsanlarda din ideoloji lehçe gruplaşma yerleşik hayat yokken; biz Kürdler 80.000 (Seksen bin) yıl önce yerleştiğimiz İlk evimiz Şikefta Şênîdar’ın bulunduğu Ana ve Ata Yurdumuz Kutsal kitaplarda ki cennet vatanımız Mezopotamya hatırına birlik olmalıyız.
Yıllarca Kürtlerin inandığı Stalin; Kızıl Kürdistan’ı nasıl yıktı bilinciyle İnançlar ve İdeolojilerin uzağında çözüm bulmalıyız.!!
(NOT: Bu yazımda ‘‘Kuzey Kürdistan’ın Son Krallığı Zêrkanî (Zırkan) Hanedanlığı’’ araştırmamdan notlar aldım)
Mîr Hasan BEG
17.11.2024
Tolstoy’a Huzur Reçetesi
Diyarbakır Web Tasarım Ajansı